بررسی تأثیر آزادسازی تجاری بر بی ثباتی صادرات و رشد زیربخش های کشاورزی در ایران

در تحقیق حاضر، تأثیر آزادسازی تجاری بر بی ثباتی صادرات و رشد زیربخش های کشاورزی ایران بررسی شد. بدین منظور، ابتدا دو شاخص آزادسازی نسبت صادرات به gdp و نسبت واردات به gdp، طی دوره ی 89-1371 برای هر چهار زیربخش به صورت جداگانه محاسبه گردید. در گام بعدی، تأثیر آزادسازی تجاری بر رشد زیربخش های کشاورزی با استفاده از داده های تابلویی طی دوره ی 89-1371 در قالب روش اثرات ثابت بررسی شد. براساس نتایج، ضریب سهم صادرات از gdp و واردات از gdp به ترتیب برابر 015/0 و 05/0- برآورد شد. به دلیل حجم اندک صادرات زیربخش ها، ضریب صادرات به gdp بسیار کوچک و بی معنی، ولی ضریب واردات به gdp کاملاً معنی دار و بزرگتر از ضریب صادرات بدست آمد، که علت آن، حجم بالای واردات محصولات کشاورزی در مقایسه با صادرات آن می باشد. در این تحقیق همچنین، اثر آزادسازی تجاری بر بی ثباتی صادرات زیربخش های کشاورزی با استفاده از روش اثرات ثابت طی دوره ی 89-1375 بررسی شد. بدین منظور، برای محاسبه شاخص بی ثباتی صادرات، از شاخص لاو استفاده شد. براساس نتایج، بین شاخص تمرکز کالایی و بی ثباتی صادرات زیربخش ها رابطه ی مستقیم وجود دارد. همچنین افزایش شاخص قیمت و نوسانات ارزش ستانده زیربخش ها، بی ثباتی صادرات را افزایش می دهد که این امر می تواند نتیجه افزایش ریسک و ایجاد احتکار از سوی تجار و تولیدکنندگان باشد. نوسانات نرخ ارز حقیقی اثر مثبت بر بی ثباتی صادرات زیربخش ها دارد، بدین معنی که افزایش نوسانات نرخ ارز حقیقی، سبب سردرگمی صادرکنندگان و ایجاد محیط نامطمئنی جهت صادرات محصولات کشاورزی می شود در نتیجه بی ثباتی صادرات را افزایش می دهد. همچنین نتایج حاکی از آن است که آزادسازی تجاری موجب افزایش بی ثباتی صادرات زیربخش های کشاورزی می شود. در واقع هرچه مرزهای اقتصادی بر روی تجارت خارجی بازتر شود و حمایتی از زیربخش ها در مقابل سایر کشورها وجود نداشته باشد، بی ثباتی صادرات افزایش خواهد یافت. براساس نتایج حاصل از مطالعه، می توان به اهمیت تأثیرگذاری آزادسازی تجاری بر متغیرهای کلیدی بخش کشاورزی پی برد. همچنین از آن جایی که بخش کشاورزی ایران، یک بخش سنتی و فقیر می باشد، دولت و سیاست گذاران اقتصادی بایستی توجه بیشتری را به این بخش داشته باشند و با در نظر گرفتن سیاست های حمایتی بیشتر، تنش های وارد بر این بخش را کاهش دهند.